Lectuur voor het slapengaan VIII

“Wow, I’m kind of stunned, I’m thinking Sputnik,” aldus een voormalig medewerker van Reagan in de New York Times. Hij refereerde aan de uitkomsten van het PISA rapport van de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en ontwikkeling). Voor de Amerikanen staat er veel op het spel: niets minder dan hun status als supermacht. Dat leerlingen uit Sjanghai nu op één staan en leerlingen uit de VS meestal op 23/24 moet inderdaad tot slapeloze nachten leiden in Washington. Zeker als je de volgende onheilspellende toekomstscenario's leest in dit Salon.com artikel: How America will collapse. Een redelijk horror verhaal, erg geschikt voor het slapengaan, maar hierover volgende keer meer. 


Er is inmiddels ook weer eens een enorme discussie uitgebroken in het onderwijsland van de lagen landen. Net als geschiedenis houdt onderwijs de gemoederen bezig. De discussie is ook hier aangezwengeld door de resultaten van het laatste PISA rapport. Minister Bijsterveld heeft dit mediamoment handig gebruikt om tegelijkertijd (alweer) onderwijshervormingen aan te kondigen. Beide zaten natuurlijk al een tijdje in de koker. Maximum exposure, chapeau voor deze minister. 

Lectuur voor het slapengaan VII

Op 1 april 2001 botste een Amerikaans surveillance vliegtuig tegen een Chinees jachtvliegtuig. De Chinese piloot overleefde het incident niet en het Amerikaanse vliegtuig was gedwongen om te landen op het Chinese eiland Hainan. Dit incident was dagenlang voorpaginanieuws en de Chinezen weigerden een tijd het vliegtuig terug te geven. Tussen China en de VS was een toenemende spanning waarneembaar die de kiem in zich had om in een nieuwe Koude Oorlog te ontaarden. Het jaar daarvoor was er al een jaarlijks rapport ingesteld door het Amerikaanse congres om de militaire ontwikkelingen in China te analyseren. China werd duidelijk gezien als een toekomstige bedreiging van de Amerikaanse hegemonie.

Het 'Hainan' incident was enkele maanden voor de aanval op het World Trade Centre op 11 september 2001. Ik heb altijd het gevoel gehad dat het eerste incident het echte 'sign of the times' was en dat 9-11 de Amerikanen op een zijspoor zouden zetten. De opkomst van China is een van die enorme ontwikkelingen vergelijkbaar met de val van het Romeinse Rijk. We hebben het hier over grote historische trends. Niet dat 9-11 en het gevaar van de militante islam niet historisch relevant was en is, maar vergeleken met de opkomst van China en het relatieve verval van de VS is het niet meer dan een appendix.

Lectuur voor het slapengaan VI

Samuel Huntington leek na de smeulende puinhopen van de Twin Towers gelijk te krijgen met zijn 'Clash of Civilizations' Zijn artikel verscheen halverwege de jaren '90 en werd onder andere als kritiek gezien op de optimistische visie van Fukuyama. Huntington's visie was inderdaad beduidend pessimistischer dan de liberale zegetocht en het einde van de geschiedenis. Net zoals Fukuyama werkte hij zijn ideeen verder uit in een gelijknamig en even invloedrijk boek.

Huntington schetste een wereld waarin acht dominante culturen de belangrijkste factoren van betekenis waren. Vanuit dat perspectief kon de wereld(geschiedenis) worden beschreven. Het Westen zou de wereld nog een tijdje domineren, maar relatief gezien was het verval al ingezet. 'Clash' klonk en klinkt nogal omineus en het was natuurlijk ook geen vrolijke boodschap. Daarbovenop leek hij na 9-11, voor de niet- geinformeerden, ook gelijk te krijgen. Maar zoals Richard Betts (van het originele foreign affairs artikel) terecht stelt:

"Many misread Huntington's initial article as a xenophobic call to arms for the West against "the rest." The later book made clear that his aim was quite the opposite: to prevent the growing clash of civilizations from becoming a war of civilizations. He called for humility instead of hubris, writing, "Western belief in the universality of Western culture suffers three problems: it is false; it is immoral; and it is dangerous." Spreading Western values does not promote peace but provokes resistance: (...) The wiser alternative, he argued, is to accept that "the security of the world requires acceptance of global multiculturality."

Hij is dus nogal eens verkeerd begrepen en geïnterpreteerd. Dat het Westen, de VS voorop, een toontje lager moeten zingen is voor velen nog steeds geen welkome boodschap. Vooral de vaststelling dat het universalisme niet klopt en hypocriet is wordt weer eens bevestigd door de ontboezemingen die in de recente wikileaks documenten te vinden zijn.

Lectuur voor het slapengaan V

In een tijd waarin de Tea Party schijnbaar de drijvende kracht in het Amerikaanse politieke proces is, waarin de PVV een soortgelijke rol aanneemt in Nederland en nu zelfs Duitsland op zoek gaat naar zijn eigen Wilders lijkt het westen in een algemene crisis te verkeren die verder gaat dan alleen "de derde depressie". Economische problemen worden vaak aangewezen als voedingsbodem voor de opkomst van dit soort bewegingen, maar er is hier sprake van een veel dieperliggende problematiek: het westen lijkt zijn dominante rol veel sneller te verliezen dan enkele jaren geleden voor mogelijk werd gehouden. Het daarmee gepaarde politieke onbehagen en de economische problemen leiden tot een identiteitscrisis in onze maatschappij. Al deze problemen lijken op hun beurt weer te leiden tot een crisis van de democratie.

In het huidige nummer van Foreign Affairs staat een mooi artikel over de toekomst bezien vanuit de jaren '90. De val van de muur leidde vanzelfsprekend een nieuw tijdperk in. Hoe dat tijdperk eruit zou gaan zien, daar verschilden de meningen nogal over. Francis Fukuyama, Samuel Huntington en John Mearscheimer waren dominante iconen van verschillende visies over welke wending de geschiedenis zou nemen. 'Conflict and cooperation' van Richard K. Betts is een mooi retrospectief hoe het deze visies is vergaan.

Lectuur voor het slapengaan IV

Deze keer een mixed media "slapengaan". Zoals ik vorige keer al zei lijkt de wereld aan de Nederlandse politiek voorbij te gaan. De 'war on terror'? De Kredietcrisis? De opkomst van China? (Overigens niet in volgorde van belangrijkheid) Voordat je een probleem oplost zul je eerst moeten vaststellen dat er een probleem is. Vooralsnog komen Rutte, Verhagen en Wilders niet verder dan (islamitische) immigratie en dierenleed.

Dat die problemen niet weggaan geven de "tegenlicht" documentaires onder de naam 'de aanval op Europa' wel aan. Hieronder een van die documentaires, over de verwoesting de de haute-finance hebben aangericht. Hopelijk komen onze heren politici tot dit inzicht en laten ze de dieren voorlopig voor wat ze zijn. Kijk vooral ook naar de aflevering over de laatste lezing van wijlen historicus Tony Judt.

Budget cuts or policy?

Interesting article from Sweder van Wijnbergen in the NRC last saturday: "In de grabbelton van bezuinigingen ontbreekt ieder plan."  He notices the arbitrary nature of the budget cuts, they're not seen as a way to solve problems, but only as a way to cut 30 billion. And where did that 30bn come from? No link, you'll have to get the paper version.